جایگاه بخش کشاورزی در توسعه اقتصاد ملی


بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بخش غالب اقتصاد ملی است. این بخش عموماً 45 الی 90 درصد از کل تولید ملی و حدود 60 الی 95 درصد از کل اشتغال کشور را تشکیل می دهد. لذا رشد و توسعه اقتصادی این کشورها ارتباط نزدیکی با توسعه کلی بخش کشاورزی دارد و به بیانی دیگر توسعه کشاورزی در چهارچوب توسعه ملی یک کشور مورد بحث قرار می گیرد و به عنوان یک بخش اقتصادی مهم ، نقشی حیاتی در توسعه ملی ایفا می نماید.
متاسفانه بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته به منظور ایجاد رشد سریع اقتصادی ، به بخش کشاورزی توجه لازم و کافی را ننموده و تا جایی که امکان دارد تصمیم به صنعتی شدن سریع دارند. ضرورت صنعتی شدن بخشهای اساسی و پایه در این کشورها قابل توجیه و فهم است اما آن چیزی که کمتر مورد توجه قرار می گیرد آن است که صنعت پایه و اساسی نمی تواند بدون مبنا و پایه ای، ساخته و توسعه یابد. چنین پایه و مبنایی برای صنعت معمولاً با یک بخش کشاورزی به حد کافی ومناسب توسعه یافته امکان پذیر است
گفتنی است در کشورهای پیشرفته سرمایه داری ، گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد پولی با پیشرفت فنی و تکنیکی و بالا رفتن بهره وری بخش کشاورزی همراه بوده است . بدین ترتیب هم قسمتی از نیروی کار کشاورزی ،آزاد وبه بخش صنعت گسیل شده اند وهم اینکه به وجود آمدن مازاد کشاورزی ، زمینه صنعتی شدن را فراهم آورده است. این تحول در کشورهای توسعه نیافته انجام نگرفته است ، بدین منوال بخش اقتصاد مدرن بدون ارتباط با بخش اقتصاد سنتی وارد کشورها شده است و بدون اینکه ارتباط ارگانیکی با فعالیت آن بخش داشته باشد، به فعالیت خود ادامه می دهد. در بخش سنتی که عمدتاً بخش کشاورزی است ، تراکم جمعیت و دوری از جاده پیشرفت ، باعث پایین آمدن بهره وری می شود و با سیر قهقرایی کشاورزی ، نیروی کار زیادی از زمین رانده شده و کارگران بخش کشاورزی به صورت بیکاران پنهان درمی آیند که هیچ گونه قدرت خرید ندارند. رقابت محصولات صنعتی وارداتی به تدریج پیشه وران محلی را از میدان به در و از شکل گیری صنعت محلی جلوگیری می کند ، آزادشدن کارگران بخش کشاورزی بدون آنکه دارای قدرت خرید باشند ، خیل عظیمی از نیروی کار ارزان را فراهم می آورد و این خود زمینه لازم را برای ورود سرمایه های خارجی به این کشورها و فعالیت آنها در بخشهایی که نیازمند کار ارزان است ایجاد می کند که عمده این فعالیتها در بخش های صادراتی مواد اولیه موجودمی باشد.
بنابراین منطقی به نظر می رسد در چنین ممالکی برنامه های توسعه به نحوی تهیه و تدوین گردد که توسعه بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش هادر اولویت قرار گرفته و مورد توجه و تاکید بیشتری باشد. قرار گرفتن بخش کشاورزی در محوریت برنامه های پنج ساله توسعه کشورمان خصوصاً در برنامه های اول و دوم از این دیدگاه قابل توجیه است
به طور کلی از دیدگاه توسعه اقتصادی ، نقش کشاورزی به دلیل کمک آن به پیشبرد جریان رشد و توسعه نمایان تر است